Glejak IV stopnia: Objawy, diagnoza i metody leczenia

Czym jest glejak?

Glejak to grupa nowotworów powstających z komórek glejowych, które wspierają i chronią neurony w ośrodkowym układzie nerwowym. W zależności od typu i stopnia złośliwości, glejaki mogą mieć różny przebieg kliniczny. W klasyfikacji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wyróżnia się cztery stopnie zaawansowania tych guzów. Glejak IV stopnia, znany także jako glejak wielopostaciowy (glioblastoma multiforme), jest najbardziej agresywną i złośliwą formą.

Glejak IV stopnia – charakterystyka

Glejak IV stopnia cechuje się szybkim wzrostem, naciekaniem zdrowych tkanek mózgu i dużą opornością na leczenie. Jest nowotworem pierwotnym mózgu, co oznacza, że nie powstaje w wyniku przerzutów z innych narządów. Najczęściej występuje u osób dorosłych, zazwyczaj po 50. roku życia, choć zdarza się również u osób młodszych.

Ten typ glejaka ma tendencję do rozległego naciekania, przez co trudne staje się jego całkowite usunięcie chirurgiczne. Komórki nowotworowe często rozmieszczone są nieregularnie, co dodatkowo utrudnia leczenie.

Glejak IV stopnia – pierwsze objawy

Pierwsze objawy glejaka mogą być niespecyficzne i łatwe do przeoczenia. W zależności od lokalizacji guza, glejak IV stopnia może wywoływać różne dolegliwości neurologiczne. Do najczęstszych objawów należą:

• bóle głowy, często nasilające się rano lub po zmianie pozycji,
• nudności i wymioty bez wyraźnej przyczyny,
• zaburzenia widzenia,
• trudności z mową,
• zmiany zachowania i osobowości,
• napady padaczkowe,
• osłabienie jednej strony ciała,
• problemy z koordynacją ruchową.

Warto zaznaczyć, że objawy mogą się nasilać w krótkim czasie. Każdy z wymienionych symptomów, szczególnie jeśli pojawia się nagle lub postępuje, powinien być skonsultowany z lekarzem.

Diagnoza glejaka

Diagnoza glejaka IV stopnia opiera się na badaniach obrazowych i histopatologicznych. Proces diagnostyczny obejmuje:

• Rezonans magnetyczny (MRI) – podstawowe badanie pozwalające ocenić lokalizację i rozmiar zmiany,
• Tomografia komputerowa (CT) – wykorzystywana, zwłaszcza w stanach nagłych,
• Biopsja mózgu – umożliwia pobranie próbki tkanki guza do analizy pod mikroskopem,
• Badania molekularne – wykrywają mutacje genetyczne istotne dla ustalenia rokowania i planu leczenia.

Wczesna diagnoza glejaka pozwala na szybsze podjęcie leczenia, jednak ze względu na niespecyficzne objawy, rozpoznanie często następuje w zaawansowanym stadium.

Leczenie glejaka

Leczenie glejaka IV stopnia jest wieloetapowe i wymaga indywidualnego podejścia. Terapia obejmuje najczęściej:

• Zabieg chirurgiczny – celem operacji jest maksymalne usunięcie guza bez uszkodzenia zdrowych struktur mózgu. Całkowita resekcja jest jednak rzadko możliwa.
• Radioterapia – stosowana po zabiegu chirurgicznym w celu zniszczenia pozostałych komórek nowotworowych.
• Chemioterapia – najczęściej wykorzystuje się temozolomid, który przenika barierę krew-mózg i działa na komórki glejaka.
• Terapie celowane i immunoterapia – coraz częściej stosowane w badaniach klinicznych i leczeniu uzupełniającym.

Nowoczesne metody, takie jak terapia fotodynamiczna, radiochirurgia stereotaktyczna czy terapie genowe, wciąż są w fazie badań, jednak w niektórych przypadkach mogą być stosowane eksperymentalnie.

Glejak IV stopnia – rokowania

Rokowania w przypadku glejaka IV stopnia są niekorzystne, choć zależą od wielu czynników. Do najważniejszych należą:

• wiek pacjenta,
• stan ogólny i neurologiczny,
• lokalizacja guza,
• możliwość przeprowadzenia operacji,
• odpowiedź na leczenie.

Średni czas przeżycia pacjenta z rozpoznaniem glejaka IV stopnia wynosi około 12–18 miesięcy od momentu diagnozy. Około 25% chorych żyje dłużej niż rok, a jedynie 5–10% przekracza granicę 5 lat. Glejak IV stopnia rokowania ma więc bardzo ograniczone, ale odpowiednie leczenie może nieco wydłużyć życie i poprawić jego jakość.

Znaczenie opieki paliatywnej

Ze względu na nieuleczalny charakter choroby, wielu pacjentów z glejakiem IV stopnia wymaga opieki paliatywnej. Jej celem jest łagodzenie objawów, zapewnienie komfortu oraz wsparcie psychologiczne i socjalne choremu oraz jego bliskim. Współpraca zespołu neurologów, onkologów, psychologów i specjalistów opieki paliatywnej ma kluczowe znaczenie w leczeniu tego typu nowotworów.

Podsumowanie

Glejak IV stopnia to wyjątkowo złośliwy nowotwór mózgu, który rozwija się szybko i trudno go skutecznie leczyć. Glejak pierwsze objawy daje stosunkowo wcześnie, ale bywają one niespecyficzne, dlatego kluczowe znaczenie ma szybka diagnoza glejaka. Leczenie glejaka opiera się głównie na chirurgii, radioterapii i chemioterapii, choć rokowania dla tego typu nowotworu pozostają ograniczone. Mimo to, intensyfikacja badań nad nowymi metodami leczenia daje nadzieję na poprawę wyników w przyszłości.

Źródła

• Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) – https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cancer
• National Cancer Institute – Glejak wielopostaciowy (GBM) – https://www.cancer.gov/types/brain/patient/adult-brain-treatment-pdq
• PubMed – informacje naukowe nt. glejaków – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=glioblastoma
• MedlinePlus – Brain Cancer – https://medlineplus.gov/braincancer.html