Polityka antynikotynowa, czyli czy papierosy będą droższe?

Podczas posiedzenia Komisji o podniesienie akcyzy na wyroby tytoniowe dopytywała się posłanka Koalicji Obywatelskiej Monika Wielichowska. Przypomniała, że w ramach projektu „Zdrowy styl życia dzieci i młodzieży” finansowanego z Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2014-2021 powstał raport „Narzędzia zmniejszające palenie wśród młodych ludzi w Polsce: w kontekście przystępności cenowej i dostępności produktów tytoniowych poprzez podatki i inne środki”.

„Z raportu jasno wynika, że niska cena papierosów jest jedną z głównych przyczyn rozpoczęcia nałogu - mówiła. - Czy zatem rząd planuje podwyższenie podatku akcyzowego na najtańsze papierosy, aby ograniczyć inicjację wśród młodych ludzi?”.

Posłanka przypomniała, że apelowały o to na początku roku Naczelna Izba Lekarska i Polskie Towarzystwo Onkologiczne. Jej zdaniem należy też podnieść minimalny wiek uprawniający do kupna papierosów i wyrobów tytoniowych do 21 lat.

Na posiedzeniu Komisji Zdrowia nie było przedstawiciela Ministerstwa Finansów; wiceminister zdrowia Maciej Miłkowski powiedział jednak, że wspomniane apele zostały przekazane do MF i obecnie Ministerstwo Zdrowia czeka na odpowiedź. Zwrócił też uwagę, że w Polsce akcyza na papierosy jest systematycznie zwiększana.

„Politycy powinni chcieć wyższych cen wszystkich wyrobów nikotynowych (także e-papierosów i tytoniu podgrzewanego), bo one wszystkie szkodzą. Nie powinniśmy promować podatkami wybranych kategorii produktów” - mówi Serwisowi Zdrowie dr hab. Łukasz Balwicki, kierownik Zakładu Zdrowia Publicznego i Medycyny Społecznej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

Ale są także sceptycy, którzy uważają, że w Polsce podwyższenie cen papierosów nie powoduje zmniejszenia ich spożycia lecz powiększa szarą strefę.

„Kiedy na ulicy wyrzucam śmieci do kosza, to w tym koszu większość paczek papierosów pochodzi zza wschodniej granicy. Takie papierosy po 7 złotych za paczkę można kupić wszędzie - często jestem zaczepiany przez sprzedawców przed każdym większym sklepem. Myślę, że państwo traci na tym miliardy złotych z powodu utraconych podatków. Zatem podwyższanie cen z moich osobistych obserwacji nie ma wpływu na skalę nałogu” - uważa prof. Piotr Kuna kierownik II Katedry Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

Podobnie uważa prof. Andrzej Sobczak, kierownik Zakładu Chemii Ogólnej i Nieorganicznej Wydziału Nauk Farmaceutycznych w Sosnowcu ŚUM.

„Byłem i jestem świadkiem dyskusji internetowych prowadzonych na forum Nicotine Policy prowadzonej przez naukowców z różnych stron świata dotyczącej m.in. wprowadzenia akcyzy na płyny nikotynowe do e-papierosów. Zdecydowana większość uczestników tej dyskusji podkreśla , że wprowadzenie tej akcyzy w takiej samej wysokości jak na papierosy spowoduje rozszerzenie szarej strefy, co z kolei może prowadzić do kupowania płynów na czarnym rynku, zanieczyszczonych, zawierających związki toksyczne” - mówi prof. Sobczak.

Profesor jest zwolennikiem strategii redukcji szkód wywołanych paleniem tytoniu poprzez wprowadzenie terapii substytucyjnej, gdzie produkt bardziej szkodliwy (palne wyroby tytoniowe) zastępuje się mniej szkodliwymi produktami (e-papierosy, bezdymne wyroby tytoniowe tzw. podgrzewacze). Przekonuje, że słuszność takiego podejścia widoczna jest w działaniach rządu Wielkiej Brytanii, który od lat popiera tę strategię.

„Efekty są spektakularne. UK jest obecnie (poza Szwecją) krajem o najmniejszym spożyciu palnych wyrobów tytoniowych. Praktycznie jest pewne, że do 2030 roku palenie tytoniu jako problem społeczny przestanie tam istnieć. Tak więc ograniczenie palenia tytoniu nie powinno odbywać się poprzez podnoszenie cen wyrobów tytoniowych, ale przez wspieranie strategii redukcji szkód poprzez wprowadzanie mniej szkodliwych wyrobów alternatywnych dostarczających nikotynę do organizmu” - mówi prof. Andrzej Sobczak.

Podczas posiedzenia Komisji poseł Bolesław Piecha z PiS zwrócił uwagę na polityczny aspekt podnoszenia akcyzy.

„Ja sądzę, że zarówno ja, jak i rząd nie miałby nic przeciwko, aby wprowadzić większą akcyzę; ale pojawią się głosy, że to problem społeczny i że to „pazerność rządu” - mówił.

Jego zdaniem trzeba się jednak z takim problemem zmierzyć.

Ekonomiczne rekomendacje specjalistów na walkę z nikotynizmem 

Za podnoszeniem cen wyrobów tytoniowych opowiedzieli się eksperci Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny w opracowanych niedawno rekomendacjach w zakresie ochrony dzieci i młodzieży przed konsekwencjami używania produktów nikotynowych. Są one częścią całości proponowanych działań (m.in. edukacyjnych i terapeutycznych, także dla uzależnionej młodzieży).

Eksperci ci zauważają, że wzrost podatku prowadzący do wzrostu cen produktów tytoniowych zmniejsza użycie tych produktów we wszystkich grupach wiekowych, a podatki od wyrobów tytoniowych powinny rosnąć szybciej niż tempo wzrostu dochodów indywidualnych, by zapobiec wzrostowi dostępności ekonomicznej tych wyrobów. Ponadto wzrost podatków na bezdymne wyroby tytoniowe powinien iść w parze ze wzrostem podatku na zwykłe papierosy, by zapobiec przerzucaniu się z e-papierosów na zwykłe papierosy. Eksperci podkreślają, że wzrost podatków na wyroby tytoniowe jest szczególnie efektywnym narzędziem w zapobieganiu użyciu produktów tytoniowych wśród młodzieży, w szczególności, wzrost cen tych produktów powoduje spadek prawdopodobieństwa inicjacji.

Monika Wysocka, Justyna Wojteczek

Źródła:

Posiedzenie Sejmowej Komisji Zdrowia 22.06.2021 r.

Rekomendacje ekspertów Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego w zakresie ochrony dzieci i młodzieży przed konsekwencjami używania produktów nikotynowych.

Źródło informacji: Serwis Zdrowie