Cyfrowa konsumpcja u dzieci osiąga rekordowe poziomy

Coraz więcej dzieci spędza czas online – i to dłużej niż kiedykolwiek wcześniej. Według najnowszych danych od Mediapanel ponad 91% polskich dzieci w wieku 7–14 lat łączy się z siecią każdego dnia i spędza tam średnio aż 4 godziny i 29 minut dziennie. Nie jest to jednak wyłącznie polski fenomen.

W USA co drugie dziecko poniżej 8. roku życia posiada własne urządzenie mobilne, w postaci smartfona lub tabletu. Dla porównania jeszcze w 2017 roku odsetek ten wynosił 45%. Krótko mówiąc, cyfrowe zaangażowanie najmłodszych osiągnęło w tym roku rekordowe wyniki.

Z czego wynika ten trend? Przede wszystkim pandemia przyspieszyła oswajanie dzieci z technologiami. Mowa tu o zdalnej nauce i ograniczonym kontakcie fizycznym, które sprawiły, że ekrany stały się głównym oknem na świat. Poza tym urządzenia elektroniczne staniały i spowszechniały.

W tym miejscu warto wspomnieć o kolejnych interesujących danych. Dziś nawet przedszkolaki korzystają z tabletów do gier czy oglądania bajek. Już 40% dwulatków miało kontakt z tabletem, a 58% posiada własny tablet w wieku 4 lat. Co motywuje rodziców? Różne względy – od edukacji przez rozrywkę, aż po wygodę. Ze względu na skalę tego zjawiska, postanowiłem przyjrzeć mu się bliżej.

Generacja Alfa – pierwsze prawdziwie cyfrowe pokolenie

Pokoleniem, które już wkrótce zacznie wchodzić w dorosłość, jest tak zwana Generacja Alfa. Mowa o dzieciach i młodzieży urodzonych w latach 2010-2013 r. To pokolenie od początku wychowuje się w otoczeniu cyfrowych technologii. Jest dla nich częścią codzienności, nieodłączną jak jedzenie czy oddychanie.

Niestety, tak wczesny kontakt z technologią jest przysłowiowym mieczem obosiecznym. Korzystne dla dzieci jest na pewno to, że mogą w łatwy sposób edukować się w różnych dziedzinach, a także rozwijać swoją kreatywność. Już nawet kilkulatki uczą się języków obcych z YouTube’a oraz rozwijają swoją wyobraźnię w grach.

Niestety, rodzą się również pytania dotyczące wpływu takiego stylu życia na rozwój poznawczy i społeczny dzieci. Mimo umiejętności obsługi najnowszych technologii młodzi ludzie cierpią na problemy z koncentracją czy kontaktami społecznymi. Co więcej, korzystanie z mediów społecznościowych w wieku dojrzewania wiąże się z ryzykiem problemów psychicznych, jak depresja, zaburzenia odżywiania czy nasilenie objawów ADHD.

Głównym problemem jest zachowanie równowagi między bytowaniem w świecie cyfrowym i w realu. Niestety, nie zawsze udaje się zachować optymalne proporcje.

Ciemne strony przedwczesnej digitalizacji

Rekordowe zaangażowanie dzieci w świat online niesie ze sobą konsekwencje. Ważne jest, by je monitorować i analizować. Młodzi użytkownicy często uzyskują dostęp do treści, które nie są dla nich przeznaczone. Raport „Internet Dzieci 2025” wykazał, że w ostatnim kwartale 2024 roku aż połowa internautów w Polsce miała kontakt z treściami erotycznymi w sieci – średnio przez 10-14 minut dziennie.

Niepokojące dane można by mnożyć. Z badania AECF z 2025 roku wynika, że 2/3 dzieci w wieku 11-12 lat posiadało konto na TikToku. Młodzi użytkownicy internetu bez trudu omijają ograniczenia wiekowe na platformach takich jak TikTok, na której formalnie trzeba mieć ukończone 13 lat. Tym samym dzieci są narażone na kontakt z nieodpowiednimi treściami jak przemoc czy wulgaryzmy, gdy nie są jeszcze przygotowane na to emocjonalnie.

Rodzą się również troski wśród rodziców tego pokolenia. Do ich największych obaw związanych z korzystaniem z ekranów przez ich pociechy należą:

• Nadmierny czas spędzany przed ekranem – ok. 80% rodziców,

• Osłabienie koncentracji – 79%,

• Kontakt z treściami seksualnymi – 76%,

• Kontakt z przemocą – 75%,

• Skutki dla zdrowia psychicznego – 75%.

Dużym problemem jest również cyberprzemoc, w tym hejt w sieci, wykluczenie z wirtualnej grupy rówieśników czy nękanie przez nieznajomych.

Jak chronić młode pokolenie w cyfrowej erze?

Jak reagować mogą rodzice, by ich dzieci dorastały w cyfrowym otoczeniu w sposób bezpieczny? Wyzwania z tym związane są duże, jednak istnieje wiele sposobów, by pomóc dzieciom bezpiecznie i zdrowo korzystać z internetu. Oto najważniejsze z nich:

• Ustal zasady i limity. Wprowadź domowe reguły ekranowe, takie jak czasowy limit korzystania z urządzeń, który powinien być dostosowany do wieku dziecka. Dobrym pomysłem są również strefy bez ekranów, np. podczas posiłków lub przed snem. Dzieci potrzebują równowagi. Oprócz zabawy online ważny jest ruch na świeżym powietrzu, rozmowa w realu i tradycyjna zabawa.

• Kontroluj dostęp do treści. Skorzystaj z oprogramowania do kontroli rodzicielskiej i ustawień bezpieczeństwa na urządzeniach. Włącz tryby takie jak filtry SafeSearch w wyszukiwarkach czy YouTube Kids dla młodszych dzieci. Pozwalają one filtrować nieodpowiednie treści. Sprawdzaj, z jakich aplikacji i serwisów korzysta dziecko, ponieważ coraz więcej platform oferuje profile junior czy tryby rodzinne. Warto z nich skorzystać, by ograniczyć ekspozycję na przemoc czy erotykę.

• Rozmawiaj o bezpieczeństwie. Nic nie zastąpi szczerej rozmowy. Od najmłodszych lat nauczaj swoje dziecko o zagrożeniach online. Wytłumacz mu prostym językiem, że w internecie mogą pojawić się niebezpieczni ludzie (np. udający rówieśników), fake newsy czy próby wyłudzenia danych. Edukuj je, by nie udostępniało swoich wrażliwych informacji.

• Zabezpiecz urządzenia i sieć. Zadbaj o techniczną stronę bezpieczeństwa. Aktualizuj oprogramowanie na smartfonach, tabletach i komputerach. Zainstaluj program antywirusowy i regularnie skanuj urządzenia dzieci. Znajdź aktualny #1 VPN na rynku i zainstaluj go na komputerze. VPN to wirtualna sieć prywatna, która szyfruje połączenie internetowe. Warto rozważyć korzystanie z VPN szczególnie wtedy, gdy dziecko łączy się z publicznymi Wi-Fi, co zabezpieczy jego dane przed przechwyceniem. Korzystaj również z dodatkowych warstw ochrony, takich jak weryfikacja dwuetapowa (2FA).

• Bądź zaangażowany. Interesuj się cyfrowym życiem swojego dziecka. Poproś, by pokazało Ci ulubioną grę czy kanał na YouTube. Monitoruj jego świat, by lepiej go zrozumieć. Dodaj dziecko do znajomych w mediach społecznościowych, aby mieć dyskretną kontrolę nad tym, co publikuje i z kim rozmawia. Regularnie pytaj, co ciekawego widziało w internecie, czy coś je rozbawiło lub zmartwiło. Im bardziej jesteś obecny w cyfrowej sferze swojego dziecka, tym szybciej wychwycisz ewentualne problemy. Dzięki temu młody internauta poczuje się bezpieczny w sieci.

Zadbaj o ochronę dziecka: ustaw 2FA, wybierz #1 VPN, monitoruj, rozmawiaj, edukuj

Cyfrowe dzieciństwo generacji Alfa to zjawisko nowe i dynamiczne, jednak prawdopodobnie pozostanie z nami przez wiele kolejnych pokoleń. Pierwsze prawdziwie cyfrowe pokolenie ma szansę wyrosnąć na świadomych i kreatywnych obywateli przyszłości pod warunkiem, że już dziś zadbamy o cyfrową higienę.

Najważniejszą rolę w tej dziedzinie pełnią rodzice, których zadaniem jest ochrona dzieci poprzez monitorowanie ich działań w sieci i edukację, a także wyposażenie ich w odpowiednie narzędzia, takie jak 2FA czy VPN. Bądźmy świadomi zagrożeń, by móc uświadamiać kolejne pokolenia.

Materiał partnerski