78 rocznica rocznica wyzwolenia miasta Koła - zbiór artykułów na ten temat

Z okazji rocznicy wyzwolenia Koła prezentujemy ciekawe artykuły, które na łamach naszego portalu ukazywały się przez ostatnie lata. Ich autorami są: Marcin Nowacki oraz Ś.P Michał Chojnacki.

Po bez mała sześcioletniej niewoli Polska została oswobodzona przez wojska radzieckie. Niektórzy próbują umniejszać poczynania żołnierzy ze wschodu, ale fakt, niech pozostanie faktem, że to właśnie 132 wojaków z Czerwonej Armii oddało życie za to, aby Koło było wolne. Ciała ich spoczywają na cmentarzu wojennym, przy ulicy Poległych. W każdą rocznicę niektóre partie polityczne, Urząd Miasta i Stowarzyszenie Przyjaciół Miasta Koła nad Wartą oraz osoby prywatne, przynoszą tam kwiaty i zapalają znicze.

Walki o Koło były niezwykle zacięte. Żołnierzom Armii Czerwonej natarcie szczególnie utrudniał liczny garnizon niemiecki, a także rozbudowany system umocnień polowych – szczególnie w okolicach cegielni przy ulicy Nagórnej. Tam, w czasie szturmu, zginęli sierż. Mikołaj Nosula i mł. lejtnant Władimir Lewakow, którzy własnymi ciałami zasłonili strzelnice bunkrów okupanta. Po zakończeniu działaś wojennych zostali pochowani w Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich w Warszawie, pośmiertnie odznaczono ich tytułem Bohaterów Związku Radzieckiego oraz zostali patronami ulicy w Kole – przed laty przemianowanej na ulicę Bogumiła. W walkach o Koło zginął także Polak – żołnierz Armii Czerwonej – Antoni Sonta. Jego symboliczna mogiła znajduje się na kolskim cmentarzu rzymskokatolickim.

Ofiarami ostrzału padły wieża kościoła ewangelicko-augsburskiego, a także dach kościoła ojców bernardynów i 25% budynków. Ponadto Niemcy wzniecili pożar w kościele klasztornym, który doprowadził do częściowego zniszczenia ołtarza.

Koło zostało zdobyte przez 1006 pułk strzelców 266 Dywizji Piechoty 5 Armii Uderzeniowej, który wchodził w skład I Frontu Białoruskiego dowodzonego przez marszałka Gieorgija Żukowa. Zginęło 132 żołnierzy radzieckich.

"Zburzyli most uciekając" - relacja świadka

Pamiętam, że zima była tęga, temperatura wynosiła ponad minus 20 stopni, było śnieżno... Niedobitki, niemieccy żołnierze, którzy nie zabrali się w pierwszej turze uciekających, ubrani w białe kombinezony (żeby nie byli widoczni na tle śniegu) trzymający w rękach pancerfausty (granatniki przeciwpancerne jednorazowego użytku) uciekali na zachód byle przed siebie. Pamiętam, że zima była tęga, temperatura wynosiła ponad minus 20 stopni, było śnieżno – opowiada pan Wojciech Jerzmanowski, 17-letni wówczas wyrostek – Dzień przed wyzwoleniem wpadło czterech żołnierzy niemieckich do naszego domu i zażądali herbaty. Mama im zrobiła, zdążyli wypić tylko do połowy i ze słowami: „Hitler kaput” poszli dalej. Niektórzy Niemcy zatrzymali się u sąsiada Hermana i ze strachu przed Rosjanami schowali się pod łóżko. Sześciu innych schroniło się w pobliskim tartaku. W nocy na południowo–wschodnim nieboskłonie widać było czerwona łunę. Starsi mówili, że to pali się Łódź. W Kole palił się m.in. klasztor ojców Bernardynów. W nocy z 19 na 20 stycznia mieszkańcy ulicy Leśnej zebrali się u nas w domu – kontynuuje pan Wojciech – czekając na dalsze losy. Dlatego przyszli do nas, ponieważ mieliśmy murowany dom, inne były drewniane, więc przed spaleniem ich bezpieczniej było przebywać w budynku z cegły. Kobiety odmawiały modlitwy, śpiewały pieśni religijne. Mężczyźni ( a było ich nie wielu) pełnili dyżury na zewnątrz. Pamiętam, że o godzinie 5 rano do izby wszedł jeden z mieszkańców (Bolesław Chojnacki) i oznajmił: Ruscy w Kole! Głupoty pan opowiada – odezwała się jedna z kobiet.

Faktycznie, Armia Czerwona była w Kole. Żołnierze radzieccy forsowali zalew rzeki Warty, bo ówczesny most został dzień wcześniej (19 stycznia) zaminowany przez cofające się wojska niemieckie. Wtedy to pod jednym z radzieckich czołgów załamał się lód i o własnych siłach nie mógł wyjechać (było głęboko ok. 6 metrów). Za pomocą holu i innych tanków (czołgów), wydostał się na drugi brzeg. Jeden z Rosjan nieparlamentarnie zaklął (Job Twoja mać), tak, że głos jego było słychać. Po niespełna godzinie na podwórko p. Jerzmanowskich zajechały pojazdy podobne do amfibii i czołgi. Zaroiło się od żołnierzy radzieckich z pepeszami gotowymi do strzału i pytaniem: „Kuda Germańscy?” (Gdzie Niemcy?). Bolesław Chojnacki znał język rosyjski, ponieważ chodził do rosyjskiej szkoły, wytłumaczył Rosjanom, że tutaj ich nie ma, że już uciekli.

Koło było wolne. Kobiety płacząc ze szczęścia padały sobie w objęcia, ciesząc się, że wroga już nie ma. Że jesteśmy wolni. Mieszkańcy odmawiali modlitwy dziękczynne do Matki Boskiej. Ponieważ podwórze było dość duże, radzieccy czołgiści wjechali czołgami i utworzyli tam chwilowo bazę. Mieli swoją kuchnię polową i gotowali obiady, częstując nas.

Po południu 20 stycznia nastąpił powrót do swoich domów, a w nich palenie w piecach, rąbanie drewna, przynoszenie wody. Mieszkańcy Koła szykowali się do nowego życia, ciesząc się, że największy zbrodniarz świata, jakim był Hitler, przegrał wojnę.

SPRAWDŹ TO
\"Zburzyli most uciekając\" - relacja świadka
Wyświetleń: 5,672

SPRAWDŹ TO
20 stycznia – rocznica wyzwolenia Koła
Wyświetleń: 6,876

SPRAWDŹ TO
66. rocznica wyzwolenia Koła
Wyświetleń: 14,272

SPRAWDŹ TO
67 rocznica wyzwolenia Koła
Wyświetleń: 19,587

SPRAWDŹ TO
70 rocznica wyzwolenia Koła [FOTO]
Wyświetleń: 6,018

SPRAWDŹ TO
73 rocznica wyzwolenia miasta Koła
Wyświetleń: 12,724

SPRAWDŹ TO
74 rocznica wyzwolenia Koła
Wyświetleń: 7,687