Od października rusza system kaucyjny. To zmieni życie każdego konsumenta

Nowe zasady przy zakupie napojów

System kaucyjny wprowadzany od października obejmie napoje sprzedawane w oznakowanych opakowaniach. Przy zakupie takiego produktu klient zapłaci dodatkową kwotę, która zostanie zwrócona przy oddaniu opakowania. Kaucja nie będzie widoczna na półce sklepowej ani w automacie, lecz zostanie doliczona przy kasie. Informację o wysokości kaucji znajdziemy na etykiecie produktu.

System obejmie:

• butelki plastikowe o pojemności do 3 litrów (kaucja 0,50 zł),
• puszki metalowe o pojemności do 1 litra (kaucja 0,50 zł),
• butelki szklane wielokrotnego użytku do 1,5 litra (kaucja 1,00 zł).

Wszystkie opakowania objęte systemem będą oznaczone specjalnym logotypem kaucyjnym. Tylko takie opakowania będą kwalifikowały się do zwrotu.

Zwrot bez paragonu, ale z warunkiem

Konsument będzie mógł zwrócić opakowanie w dowolnym punkcie zbiórki, niezależnie od miejsca zakupu. Ważne, by opakowanie:

• miało logotyp systemu kaucyjnego,
• posiadało czytelny kod kreskowy,
• nie było zgniecione ani uszkodzone.

Zwrot kaucji nie będzie wymagał okazania paragonu. To rozwiązanie ułatwi oddawanie opakowań także osobom, które nie zachowują dowodów zakupu.

Obowiązki sklepów i punktów zbiórki

Systemem zostaną objęte wszystkie placówki handlowe oferujące napoje w opakowaniach z logotypem systemu. Nie będzie miała znaczenia wielkość sklepu ani profil jego działalności.

Obowiązki sklepów:

• sklepy o powierzchni powyżej 200 m² będą musiały prowadzić zbiórkę opakowań,
• mniejsze sklepy (do 200 m²) mogą przystąpić do systemu dobrowolnie.

Oprócz tego w każdej gminie musi powstać co najmniej jeden stacjonarny punkt zbiórki. Możliwe będzie tworzenie punktów również poza placówkami handlowymi.

Wymogi unijne i odpowiedzialność producentów

Wprowadzenie systemu kaucyjnego w Polsce jest zgodne z dyrektywą SUP (Single Use Plastics), przyjętą przez Parlament Europejski w 2019 r. Unijne przepisy nakładają na państwa członkowskie obowiązek zapewnienia selektywnej zbiórki opakowań w celu recyklingu.

Zgodnie z założeniami:

• do 2025 r. poziom zbiórki ma wynosić 77%,
• do 2029 r. ma wzrosnąć do 90%,
• od 2025 r. jednorazowe butelki PET muszą zawierać co najmniej 25% recyklatu,
• od 2030 r. udział ten ma wynosić 30%.

System będzie finansowany przez przedsiębiorców wprowadzających opakowania na rynek. Koszty obejmą zbiórkę, transport, ewidencję oraz rozliczanie kaucji. Dodatkowym źródłem finansowania będzie niezwrócona kaucja i sprzedaż surowców z recyklingu.

Korzyści dla środowiska i społeczeństwa

Wprowadzenie systemu kaucyjnego ma na celu ograniczenie liczby odpadów i poprawę jakości zbiórki surowców wtórnych. Dodatkowo ma sprzyjać kształtowaniu odpowiedzialnych postaw wśród konsumentów i producentów.

Oczekiwane efekty:

• zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska przez odpady opakowaniowe,
• zwiększenie poziomu selektywnej zbiórki i recyklingu,
• budowanie nawyków w zakresie segregowania odpadów,
• wzmocnienie współpracy pomiędzy producentami, handlem i konsumentami.

Doświadczenia innych krajów pokazują, że systemy kaucyjne mogą być skuteczne. W Niemczech poziom zbiórki wynosi 97%, w Norwegii 95%, a na Litwie, która wprowadziła system w 2016 r., osiągnięto 90% w ciągu dwóch lat.

Nowe nawyki i odpowiedzialność konsumentów

Wraz z wejściem w życie systemu kaucyjnego konieczne będzie dostosowanie się do nowych zasad. Zamiast zgniatać butelki czy puszki, jak dotychczas, konsumenci będą musieli oddawać je w całości. To kluczowy warunek uzyskania zwrotu kaucji. Kampanie edukacyjne mają pomóc w wyjaśnieniu zasad i promowaniu odpowiednich zachowań.

Od 1 października na sklepowych półkach pojawią się opakowania z logotypem systemu. Ich wybór przez klientów będzie miał bezpośredni wpływ na skuteczność nowego rozwiązania. Wybierając napoje w opakowaniach objętych kaucją, konsumenci będą wspierać system, który ma poprawić stan środowiska w Polsce.