(1)|
Czytano: 7,187 razy |
przeczytasz w ok. 2 min.
5 lipca na terenie byłego niemieckiego obozu zagłady Klumhof w Chełmnie nad Nerem odsłonięto tablice pamiątkowe poświęcone byłemu uciekinierowi z obozu Abramowi Rojowi oraz członkom rodzin Rojów i Frajlichów z Izbicy Kujawskiej zamordowanych w obozie.
Upamiętnienia zostały ufundowane przez córkę Abrama, Sarę Roy, która wraz z mężem i dwiema córkami po raz pierwszy odwiedziła miejsce kaźni swoich bliskich - rodzice Sary przeżyli Holocaust, lecz blisko stu innym członkom jej wielopokoleniowej rodziny, którzy jeszcze w okresie międzywojennym zamieszkiwali kujawskie oraz wielkopolskie wsie i miasteczka nie było dane doświadczyć końca wojny.
Kilkudniowy pobyt Sary Roy w naszym kraju (obejmujący Chełmno, Izbicę Kujawską i Koło) stał się dla polskich badaczy okazją do poszerzenia wiedzy na temat wojennych i powojennych losów Abrama Roja. Dodajmy, że do niedawna nie były one znane nawet historykom zajmującym się tematyką Holocaustu. Na światło dzienne wydobył je Amerykanin Patrick Montague i on także był głównym inicjatorem wizyty Sary Roy w Polsce. Dla samej Sary zaś, która jako pracownik naukowy Uniwersytetu Harvarda od wielu lat zajmuje się problematyką stosunków izraelsko-palestyńskich, obecność w Chełmnie stała się przyczynkiem do refleksji nad przeszłością. Refleksji osobistej i po raz pierwszy tak bezpośredniej.
Abram Rój pochodził z Izbicy Kujawskiej. Z zawodu był krawcem. Po ucieczce z Chełmna w styczniu 1942 r. trafił do Krośniewic, a później do Wierzbnika niedaleko Starachowic. Przetrwał Auschwitz. Udało mu się stamtąd uciec, nie jest jednak pewne, czy zbiegł z samego obozu, czy też dopiero podczas tzw. marszu śmierci. Po wojnie wyemigrował do Stanów Zjednoczonych nie relacjonując swego pobytu w Chełmnie nad Nerem.
Dzieje rodzin Rojów i Frajlichów do momentu wybuchu II wojny światowej odtworzył Przemysław Nowicki (warto zobaczyć: P. Nowicki, O Abramie Roju, pierwszym uciekinierze z obozu zagłady na polskich terenach wcielonych do Rzeszy, "Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie" t. 23: Kujawy wschodnie i ziemia dobrzyńska w latach drugiej wojny światowej 1939-1945, Włocławek 2008, s. 185-200)".
3.4℃
